Emil Sowiński

DOŚWIADCZENIE

• 10.2025 - teraz: starszy wykładowca, Wydział Organizacji Sztuki Filmowej PWSFTViT
• 10.2023 – teraz: adiunkt, Katedra Filmu i Mediów Audiowizualnych
• 02.2019 – 09.2025: wykładowca, Wydział Organizacji Sztuki Filmowej PWSFTViT
• 10.2023  – 10.2024: członek redakcji czasopisma naukowego "Pleograf"
• 06.2020 – 06.2022: filmograf, Zespół Opracowań Zbiorów FINA
• 10.2019 – 09.2023: asystent, Katedra Filmu i Mediów Audiowizualnych UŁ
• 03.2019 – 09.2019: sekretarz, III Zjazd Filmoznawców i Medioznawców

WYKSZTAŁCENIE

• 19.10.2022 - uzyskanie stopnia doktora nauk humanistycznych na podstawie wyróżnionej rozprawy "Studio Filmowe im. Karola Irzykowskiego w latach 1981-2005 - kultura produkcji i polityka programowa na tle przemian instytucjonalnych polskiej kinematografii" (promotor: dr hab. Konrad Klejsa, prof. UŁ, recenzenci: prof. Piotr Zwierzchowski, dr. hab. Marcin Adamczak, prof. UAM)
• 10.2016 – 10.2022: studia doktoranckie w zakresie kultury, Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny.
• 10.2015 – 09.2017: studia magisterskie, Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna Filmowa i Telewizyjna, Wydział Organizacji Sztuki Filmowej, kierunek: organizacja produkcji filmowej i telewizyjnej.
• 10.2014 – 06.2016: studia magisterskie, Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, kierunek: kulturoznawstwo, specjalność: filmoznawstwo.
• 10.2011 – 06.2014: studia licencjackie, Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, kierunek: kulturoznawstwo, specjalność: filmoznawstwo.

badania kultury produkcji, instytucjonalne uwarunkowania polskiej kinematografii, historia polskiej kultury filmowej po 1945 roku, studia nad festiwalami, polski film dokumentalny, polski film dla dzieci i młodzieży, cenzura filmowa.

PROJEKTY BADAWCZE

• 2024-2028: Zapomniane ogniwa dziejów polskiej kultury audiowizualnej: Instytut Filmowy w latach 1935-1939 oraz 1945-1949 (finansowanie: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego / Narodowy Program Rozwoju Humanistyki) - wykonawca 
  
• 2020-2025: Studio Filmowe im. Karola Irzykowskiego w latach 1981-1989 na tle polityki programowej peerelowskiej kinematografii wobec debiutów (finansowanie: NCN) – kierownik
• 2017-2024: Rozpowszechnianie filmów w Polsce w latach 1945-1989: ogólnokrajowe ramy instytucjonalne i lokalne studium przypadku (finansowanie: NCN) – wykonawca
• 2017: Rozmowy o Hollyłodzi, http://hollylodz.kinomuzeum.pl (finansowanie: MHP) - wykonawca
• 2016-2018: Oświatówka odkryta na nowo (finansowanie: PISF) - wykonawca

---

NAGRODY

• 2025: Nagroda finałowa tygodnika "Polityka" (25 edycja Nagród Naukowych "Polityki")
• 2025: Nagroda Naukowa Rektora UŁ za cykl publikacji poświęconych politycznym, instytucjonalnym i produkcyjnym uwarunkowaniom peerelowskiej kinematografii 
• 2024: Wyróżnienie w konkursie na najlepszą pracę doktorską z dziedziny kultury
• 2023: Nagroda im. Prof. Alicji Helman za najlepszą pracę doktorską z zakresu filmoznawstwa
• 2019: Nagroda Naukowa Rektora UŁ (zespołowa) za współautorską książkę "Elementarz Wytwórni Filmów Oświatowych"
• 2018: Nagroda im. Prof. Eweliny Nurczyńskiej-Fidelskiej za najlepszą pracę magisterską z zakresu edukacji filmowej/historii kina polskiego ("Recepcja werdyktów jury konkursu głównego FPFF w Gdyni w prasie codziennej i branżowej w latach 1990-2016", promotor: Dr Artur Majer)
• 2017: Nagroda Marszałka Województwa Łódzkiego za najlepszą pracę magisterską tematycznie związaną z województwem łódzkim ("Pokolenie WFO", promotor: prof. Stefan Czyżewski)

---

PUBLIKACJE

Książki:

• Niezależni producenci. Studio Filmowe im. Karola Irzykowskiego w latach 1981-2005, Łódź 2025.
• Elementarz Wytwórni Filmów Oświatowych, Łódź 2018 (wspólnie z Michałem Dondzikiem i Krzysztofem Jajką).

Artykuły w czasopismach:

• From Semi-Amateur to Professional Production Conditions. The Irzykowski Film Studio and Animation in the late People's Republic of Poland, "Iluminace. The Journal of Film Theory, History, and Aesthetics" 2024, nr 36.
  
• Pod upadającym nadzorem. Cenzura polskich filmów w latach 1986-1989,  "Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication” 2024, nr 46.
• Przygody Stasia i Nel w świecie marketingowego PR-u. Analiza kampanii promocyjnej W pustyni i w puszczy Gavina Hooda, „Kwartalnik Filmowy” 2023, nr 121.
• Filmowców gry z cenzurą. Wokół Nadzoru Wiesława Saniewskiego, „Pleograf. Kwartalnik Historyczny Filmoteki Narodowej” 2023, nr 3.
• Alternative distribiution and its role in promotion films produced by Irzykowski Film Studio between 1981-1984, „Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication” 2022, nr 41.
• Władze kinematografii i telewizji wobec problemów środowiska młodych filmowców na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, "Pamięć i Sprawiedliwość" 2022, nr 40.
• Działalność producencka Studia Filmowego im. Karola Irzykowskiego w latach 1981-1989, „Kwartalnik Filmowy” 2022, nr 117.
• Utwór autonomiczny. Komentarz do kolaudacji Konopielki, „Pleograf. Kwartalnik Akademii Polskiego Filmu” 2022, nr 2.
• Polityka ingerencji. Władza wobec Weryfikacji Mirosława Gronowskiego, "Pleograf. Kwartalnik Akademii Polskiego Filmu" 2021, nr 4.
• Klasyfikacja wiekowa filmów a wyniki frekwencyjne w ostatniej dekadzie PRL, "Kwartalnik Filmowy" 2019, nr 108
• Finansowanie „amerykańskich filmów polskich” w świetle badań archiwalnych. Przypadek Władysława Pasikowskiego, „Kwartalnik Filmowy” 2019, nr 105-106.
• Idea studia dla młodych filmowców. Studio Munka – powstanie, działalność i produkcyjny dialog z przeszłością, „Kwartalnik Filmowy” 2018, nr 103.
• Produkcja filmów krótkometrażowych w epoce gierkowskiej na przykładzie działalności Wytwórni Filmów Oświatowych, „Panoptikum” 2016, nr 16.

Rozdziały w monografiach:

• State Censorship of Debut Films in the 1980s People’s Republic of Poland: The Example of the Irzykowski Film Studio, [in:] The Screen Censorship Companion. Critical Explorations in the Control of Film and Screen Media, ed. Daniel Biltereyst, Ernest Mathijs, Exeter 2024.
• Młodzi i  film? Instytucjonalne uwarunkowania debiutów filmowych okresu transformacji, [w:] Przeostrzenia. Kino wobec transformacji ustrojowych 1945 i 1989, red. S. Borowska-Kazimiruk, P. Kwiatkowska, A. Zborowska, Warszawa 2023.
• Samorządni producenci. Studio Filmowe im. Karola Irzykowskiego w latach 1981-1984, [w:] Kino w cieniu kryzysu. Studia i szkice o polskiej kinematografii pierwszej połowy lat 80., red. P. Kurpiewski, P. Zwierzchowski, Bydgoszcz 2022.
• Szokujące decyzje jury i ich recepcja – rola krytyki filmowej w kształtowaniu wizerunku FPFF w Gdyni, [w:] Śmierć krytyka. Kultura uczestnictwa w przemiany krytyki XX i XXI wieku, red. A. Górska, E. Janiak, K. Jędrasiak, Łódź 2022.
• Niechciane dziecko polskiej kinematografii. Aktorski film dla dzieci i młodzieży w latach 2015-2020, [w:] Film polski współcześnie: Od głównego nurtu do eksperymentu, red. A. Majer, M. Giec, Łódź 2021.
• Archiwa w badaniach nad cenzurą w filmie krótkometrażowym. Przypadek twórczości Wojciecha Wiszniewskiego (na podstawie materiałów archiwalnych z Wytwórni Filmów Oświatowych), [w:] Archiwa we współczesnych badaniach filmoznawczych, red. B. Giza, K. Mąka-Malatyńska, P. Zwierzchowski, Warszawa 2020.
• Hej, kto Polak po bilety. Kampania promocyjna filmu 1920. Bitwa Warszawska, [w:] 1918 Kino polskie wobec odzyskania niepodległości, red. M. Guzek, P. Zwierzchowski, Bydgoszcz 2020
• Polityka programowa Wytwórni Filmów Oświatowych w kontekście produkcji filmów o tematyce sportowej, [w:] Polityczne kształty sportu, red. A. Dubicki, R. Jung, M. Kobieracki, Poznań 2020.
• Konsekwencje wydarzeń marcowych w Wytwórni Filmów Oświatowych. Przypadek Władysława Orłowskiego redaktora naczelnego w latach 1962-1968, [w:] Rok 1968 - kultura, sztuka, polityka, red. D. Mazur, J. Szczutkowska, P. Zwierzchowski, Bydgoszcz 2019.
• Czy z Magicznego drzewa wyrósł las? Produkcja i dystrybucja aktorskich filmów dla dzieci w latach 2006-2019, [w:] Kultura produkcji filmowej: badania, teorie, praktyki, red. A. Majer, T. Szczepański, Łódź 2019.
• Wyrok na Glinę. Przyczynek do badań produkcyjnych nad polskimi serialami, [w:] Seriale i ich fani. Sezon 1, red. M. Lisowska-Magdziarz, A. Całek, A. Oborska-Sroka, Kraków 2018.
• Materialne i społeczne konteksty edukacji medialnej na przykładzie NCKF w Łodzi (wspólnie z Arturem Petzem), [w:] Film w edukacji i profilaktyce. Na tropach psychologii w filmie, red. A. Skorupa, M. Brol, P. Paczyńska-Jasińska, Warszawa 2018.
• Produkcja i dystrybucja filmów instruktażowych i popularnonaukowych na przykładzie działalności Wytwórni Filmów Oświatowych w latach 1962-1989, [w:] Od edukacji filmowej do edukacji audiowizualnej, red. E. Ciszewska, K. Klejsa, Łódź 2016.

Publikacje popularnonaukowe:

• W służbie ideologii czy rentowności? Polityka programowa kinematografii PRL i młoda widownia, "Ekrany" 2024, nr 3.
• Filmy krótkometrażowe Wojciecha Jerzego Hasa, [w:] Has (album dołączony do wydawnictwa bluray filmów Wojciecha Jerzego Hasa), red. Anna Serdiukow, Warszawa 2023.
• Bogdan Górski - Instytut Człowieka Nieruchomego, https://www.sfp.org.pl/wydarzenia,5,32831,1,1,Bogd...
• Pociągała mnie w tej grupie pewna wściekłość. Rozmowa z Markiem Koterskim, [w:] W kręgu neoawangardy. Warsztat Formy Filmowej, red. M. Bomanowska, A. Cichowicz, Łódź 2017.

---

UDZIAŁ W KONFERENCJACH (wybór)

• 13.10.2025-15.10.2025, Konferencja: Film Production in the 21st Century. 16th International Small Cinemas Conference
  Referat: Legal and Institutional Conditions of Short Fiction Film Production in Poland
  Organizator: PWSFTViT w Łodzi, State University of New York at Oswego
• 7.10.2025, Konferencja: Konteksty literackie filmów Wojciecha Hasa
  Referat: Piękne nudy na pudy, czyli peerelowska krytyka filmowa wobec twórczości Hasa z lat 80.
  Organizator: Żydowski Instytut Historyczny
• 28.08-31.08.2025, Konferencja: 45 lat Solidarności
  Referat: I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność” oczami filmowców
  Organizator: Europejskie Centrum Solidarności
• 02.06-04.06.2024, Konferencja: Czerwiec ’89. Transformacja systemowa w Polsce,
  Referat: Od kinematografii centralnie planowanej do kinematografii wolnorynkowej. Reforma sektora kultury filmowej w latach 1986–1991
  Organizator: Europejskie Centrum Solidarności
• 28.06-30.06.2023, Konferencja: IV Zjazd Filmoznawców i Medioznawców
  Referat: Cenzura wobec "Nadzoru" Wiesława Saniewskiego
  Organizator: Polskie Towarzystwo Badań nad Filmem i Mediami, Uniwersytet Humanistycznospołeczny SWPS
• 05.06-07.06.2023, Konferencja: Film Studios: Histories, Evolution, Innovation, Futures
  Referat: The Educational Film Studio and the policy of film debuts in the 1970s and 1980s
  Organizator: University of Bristol
• 29.05-30.05.2023, Konferencja: Klatka na klatki. Cenzura filmowa w Polsce Ludowej
  Referat: Cenzura wobec filmów ze Studia Filmowego im. Karola Irzykowskiego z lat 1981-1984
  Organizator: Filmoteka Narodowa - Instytut Audiowizualny
• 23.05-24.05.2023, Konferencja: Filmowcy w rzeczywistości Polski Ludowej
  Referat: Młodzi filmowcy incognito. Produkcja filmowa w okresie stanu wojennego na przykładzie działalności producenckiej Studia Filmowego im. Karola Irzykowskiego
  Organizator: Instytut Pamięci Narodowej
• 19.01-20.01.2021, Konferencja: Przeostrzenia. Kino polskie wobec transformacji ustrojowych
  Referat: Młodzi i film? Instytucjonalne i rynkowe uwarunkowania debiutów kinowych okresu transformacji.
  Organizator: Uniwersytet Warszawski, Instytut Kultury Polskiej
• 16-17.10. 2020, Konferencja: Screening Censorship Conference: New Histories, Perspectives, and Theories on Film and Screen Censorship
  Referat: State censorship and its role in the production and distribution of debut films produced by the Irzykowski Film Studio in the late People’s Republic of Poland
  Organizator: Gent University, University of British Columbia
• 17-19.06.2019, Konferencja: III Zjazd Filmoznawców i Medioznawców
  Referat: Klasyfikacja wiekowa filmów i jej wpływ na rozpowszechnianie w ostatniej dekadzie PRL
  Organizator: Uniwersytet Łódzki, Polskie Towarzystwo Badań nad Filmem i Mediami
• 6.05.2019, Konferencja: W stulecie związków sportu i polityki
  Referat: Polityka programowa Wytwórni Filmów Oświatowych w kontekście filmów o sporcie
  Organizator: Uniwersytet Łódzki
• 19-21.11.2018, Konferencja: 1918 – kino polskie wobec odzyskania niepodległości
  Referat: Hej, kto Polak po bilety! Kampania promocyjno-dystrybucyjna filmu „1920. Bitwa Warszawska”
  Organizator: Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
• 26-28.03.2018, Konferencja: Rok 1968 – kultura – sztuka – polityka
  Referat: Konsekwencje wydarzeń marcowych w Wytwórni Filmów Oświatowych. Przypadek Władysława Orłowskiego – redaktora naczelnego WFO w latach 1962-1968.
  Organizator: Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
• 16-17.03.2018, Konferencja: Śmierć krytyka. Kultura uczestnictwa a przemiany krytyki XX i XXI wieku
  Referat: Telenowelowy werdykt kontra filmowa Europa. Rola krytyki filmowej w pofestiwalowej dyskusji nad 33. FPFF w Gdyni.
  Organizator: Uniwersytet Łódzki
• 7-8.12.2017, Konferencja: Ekonomia kina 2
  Referat: Różne oblicza cenzury. Przypadek Wojciecha Wiszniewskiego.
  Organizator: Uniwersytet Gdański
• 30.11.2017, Konferencja: Archiwa we współczesnych badaniach filmoznawczych
  Referat: Dodatek do historii polskiej kinematografii. Archiwa producentów filmów krótkometrażowych w PRL-u.
  Organizator: Filmoteka Narodowa - Instytut Audiowizualny
• 27-28-11.2017, Konferencja: Festiwal filmowy jako wydarzenie
  Referat: Szokujące decyzje jury. Werdykty gdyńskich festiwali po 1989 roku i ich recepcja.
  Organizator: Fundacja Obserwatorium, Uniwersytet SWPS
• 15-16.11.2017, Konferencja: Kicz w kulturach mediów
  Referat: Kicz vs. decydenci. Estetyka polskich filmów reklamowych z lat siedemdziesiątych i ich kolaudacyjna recepcja.
  Organizator: Uniwersytet Śląski w Katowicach
• 26-27.04.2017, Konferencja: Filmowe psychotropy
  Referat: Film jako zwierciadło zjawisk społecznych. Uwagi metodologiczne
  Organizator: Uniwersytet SWPS
• 8-10.12.2016, Konferencja: II Zjazd Filmoznawców i Medioznawców
  Referat: Polski film krótkometrażowy – wczoraj i dziś
  Organizator: Polskie Towarzystwo Badań nad Filmem i Mediami, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
• 17-18.11.2016, Konferencja: Seriale i ich fani
  Referat: Zbrodnia brudzi każdego, czyli kilka uwag o tym jak TVP wydała wyrok na „Glinę”
  Organizator: Uniwersytet Jagielloński
• 19.05-20.05.2016, Konferencja: Ekonomia kina
  Referat: Tok produkcji filmu krótkometrażowego na przykładzie krótkich form powstałych w Wytwórni Filmów Oświatowych
  Organizator: Uniwersytet Gdański

---

DZIAŁALNOŚĆ ARTYSTYCZNA

• 2017: Nagroda główna na I Festiwalu Filmowym Świat Maklaka za najlepszy film inspirowany twórczością Zdzisława Maklakiewicza
• 2017: II nagroda na Festiwalu Filmów Amatorskich Filmowe Zwierciadła za formę narracji

---

DZIAŁALNOŚĆ POPULARYZATORSKA

• 2019 - teraz: współpraca z Akademią Polskiego Filmu
• 2017 - teraz: współpraca z festiwalem "Człowiek w zagrożeniu" (selekcja, prelekcje, prowadzenie spotkań z twórcami)
• 2017 - teraz: współpraca z Muzeum Kinematografii w Łodzi (wykłady, prelekcje, moderacja spotkań, konsultacje merytoryczne)
• 2023 - 2024: kurator (wespół z Michaliną Majewską i Tomaszem Poborcą) sekcji filmowej Festiwalu Wielu Kultur (Kino Wielu Kultur)